Лоретская bazylika, znany również jako Santa Casa – Święty Dom, to jeden z głównych ośrodków pielgrzymkowych świata chrześcijańskiego, położony w okolicy miasta Ankona.

Istnieje legenda o tym, że w 4 wieku cesarzowa Helena podczas swojej wędrówki do miejsc Świętych znalazła ten dom, w którym dorastała Maryja, i w którym zdarzył się cud Zwiastowania. Elena nakazał zbudować nad domem kościół, jednak w 13 wieku, podczas kolejnej krucjaty, ten kościół został zniszczony, a dom Maryi znalazł się w niebezpieczeństwie. W tajemniczy sposób – według legendy, z pomocą aniołów "święty dom" został przeniesiony w Dalmacja w okolicy miasta Rijeka. Mówią, że sama matka Boża tłumaczyła miejscowego biskupa pochodzenie tego budynku. Historycy uważają, że w Риеку przewieziono na rozkaz despoty Nikifora I.

Nie mniej zagadkowa i dalsze losy Świętego Domu w 13 wieku, cudem znalazł się w miejscowości Loreto koło Ankony, gdzie wokół niego wzniesiono bazylikę. Niemal natychmiast po tym, maleńki budynek o długości zaledwie 8, 5 metrów i szerokości 3, 8 metra stało się jednym z głównych sanktuariów chrześcijańskiej Europy. Wiadomo, że ją odwiedzali Kartezjusz, a Papież Benedykt XIV, a dokładne kopie Świętego Domy zostały zbudowane w Pradze i Warszawie. Budynek posiada drzwi na północnej stronie i okno na zachodniej, a w niszy wewnątrz przechowywana jest ikona Matki Boskiej z Dzieciątkiem, wykonana z libańskiego cedru i bogato zdobiona kamieniami szlachetnymi.

Obecny budynek Лоретской bazyliki w позднеготическом stylu został zbudowany po tym, jak w 1507 roku Papież potwierdził autentyczność Świętego w Domu za pomocą specjalnych bull. Nad projektem świątyni pracowali Giuliano da Maiano, Giuliano da Sangallo i Данто Bramante, a barokowa dzwonnica – to dzieło Vanvitelli. Wnętrze bazyliki zdobią bezcenne freski Мелоццо i Signorelli i mozaiki Доменикино i Guido Reni.

Przed wejściem do kościoła stoi ogromny posąg Papieża Sykstusa V, a nad głównymi drzwiami stoi otworem spiżowa statua Matki Boskiej z Dzieciątkiem. Same drzwi były wykonywane w końcu 16 wieku Girolamo Lombardo, jego synami i uczniami, wśród których był i Тибурцио Верджелли – autor kąpieli bazyliki.